2010년 11월 20일 토요일
2010년 11월 19일 금요일
Коллеж ба их сургуулийн ялгаа-Баабар
Энд гол нь боловсролын тогтолцоон дахь хоёр өөр жишгийн тухай өгүүлэх гэсэн юм. Эх газрын болон англо-саксоны жишгээс өөр олон хэмжүүр нэгж шалгуур орон болгонд л байсан л даа. Хятадууд ли, мүн, цэн гэж хэмждэг бол монголчууд төө, сөөм, тохой гэх мэтээр. Тан улсын үед бүрэн боловсронгуйжсан Хятадын шалгалтын зэрэг дэвийн тусгай шалгуур байдаг бол, монголчууд төвдийн нөлөөгөөр гавж, маарамба зэрэг цол өгдөг нь бүдүүн тоймоор хэлэхэд эхнийх нь философийн, дараагийнх нь анагаах ухааны зэрэг дэв аж. Гэхдээ орчин үеийн ертөнц нэгдсэн нэг жишиг рүү орж буй юм. Харин англо-саксон болон эх газрын тогтолцоо зэрэгцэн оршсоор байна.
Германчууд Францаас, оросууд Германаас, монголчууд Оросоос дамжуулан хэрэглэсээр ерөнхийдөө Монголд эх газрын тогтолцоо бүх салбарт өөриймшсөн юм. Гэтэл 1990 оноос англо-саксоны систем салбар болгонд зэрэгцэн орж иржээ. Зурагтын дэлгэцийн хэмжээг инчээр ярьдаг нь ч дэлхий даяар тогтсон зүйл гэж бодъё. Гэтэл хуульд энэ хоёр өөр тогтолцоо зэрэгцэн орж ирсэн нь маш их будилаан үүсгэж байгаа юм. Боловсролын тогтолцоонд хоёр систем зэрэгцсэнээр бүр ч бантан боллоо. Ойлголтын асар их зөрөө гарч толгой эргүүлэх нь ч яахав гэхэд үйлдлийн, сонголтын, хөгжлийн буруу хандлага буй болгож байна.
1990 он хүртэл манайд мөрдөж байсан боловсролын тогтолцоо нь эх газрын систем дээр шинэчлэл хийсэн зөвлөлтийн жишиг байсан юм. 8+4 буюу ерөнхий боловсролын эх газрын тогтолцоо нь хүүхэд 8 жил ерөнхий боловсрол эзэмшээд үлдсэн 4 жилд нь лицей, гимнази гэх мэтээр нэрлэгддэг сургуульд тусгай чиглэлээр суралцдаг аж. Үүнийг зөвлөлтийн систем 10 жилийн ерөнхий боловсролын систем болгон өөрчилсөн ба үүний зэрэгцээ 8-р анги төгсөөд 4 жил техникумд сурган тусгай дунд мэргэжил олгох болжээ. Дээд сургууль нь 4-5 жил үргэлжлэх ба төгсөөд магистерийн зэрэг авч тусгай дээд мэргэжилтэй болно. Гэхдээ технологич зэрэг мэргэжилтэн нь магистерийн зэрэггүйгээр дээд мэргэжил эзэмших аж. Зөвлөлтийн хувилбарт магистер гэсэн албан ёсны дэв олгодоггүй боловч диплом хамгаалдаг, хамгаалдаггүй гэж ялгах ба хамгаалдаггүйг нь манайд заримдаа “хагас дээд сургууль” гэж нэрлэж байв. Багшийн дээд сургууль нэг хэсэг диплом хамгаалдаггүй “хагас дээд сургууль” байснаа хожим нь өөрчлөгдсөн ба түрүүн төгсгөсөн хүмүүсээ дахин сургаад диплом хамгаалуулж байв.
Эрдмийн зэргийн хувьд гол төлөв гуч орчим насандаа 2-3 жил суралцан докторын зэрэг хамгаалах ба үүнийг зөвлөлтийн хувилбарт шинжлэх ухааны дэд эрдэмтэн гэж нэрлэж байв. Үүний дараагийн зэрэглэл нь эх газрын нэрээр доктор хаблит ба зөвлөлтийн хувилбараар шинжлэх ухааны доктор юм. Энэ зэрэгт хүрэхийн тулд тусгайлсан судалгаа бие даан хийсэн байх ба тухайлан суралцдаггүй, хугацаа үгүй. Энэ докторын зэргийг гол төлөв 40-өөс дээш насанд хамгаалдаг. Дээд сургуульд багшилдаг хүнд доцент, цаашлаад профессор цол олгоно. Эрдмийн зэрэг нь бүтээлээ батлаж хамгаалдаг зэрэг бол профессор нь зөвхөн багш нарт өгдөг цол юм. Эндээс “зэрэг” ба “цол” нь тусдаа өөр ойлголт нь харагдаж байна. Гэхдээ профессор цолтой болохын тулд докторын зэрэгтэй байх бичигдээгүй зарчим бий. Эх газрын тогтолцооны боловсролын систем ийм байдаг.
Тэгвэл англо-саксоны боловсролын тогтолцоо нэлээд өөр. 12 жилийн сургалтаар ерөнхий боловсрол олгоно. Гэхдээ сүүлийн 3-4 жилд тухайн хичээлийг сонгон гүнзгийрүүлдэг ба тэр хэрээрээ шалгалтын зэрэглэл өөр өөр байдаг. Үүнийг ахлах сургууль гэж нэрлэнэ. Дараа нь дээд сургууль 3-4 жил үргэлжлэх ба төгсөөд баклаварын зэрэг авна. Дараа нь мастер зэрэглэлтэй болохыг хүсвэл 2 жил суралцана. Пи Эйч доктор хэмээх хамгийн сүүлчийн зэрэг авахын тулд дахин 2-3 жил суралцах ба энэ зэрэгт хүмүүс гол төлөв 30 наснаасаа өмнө хүрдэг байна. Үүнээс хойш зэрэг хамгаалах юм байхгүй, гэхдээ пост градүэт хэмээх сургалт дадлагад байнга хамаарч мэргэжлээ дээшлүүлэн бататгах шаардлага олон хүнд гардаг. Дээд сургуулийн багшид профессор цол олгох ба энэ нь ассистэнт, жинхэнэ, хүндэт гэх мэт дотроо зэрэглэлтэй. Мэдээж профессор хүн дор хаяж пи эйч доктор байх ёстой нь ойлгомжтой. Энэ бол англо-саксоны боловсролын тогтолцооны бүдүүвч.
Ийм зөрөөнөөс болоод коллеж, их сургууль, дээд сургууль, ахлах сургууль, техникум, лицей, гимнази зэргийг хольж ойлгох явдал манайд элбэг байна. Үүнээсээ болоод мэргэжил сургуулиа буруу сонгох цаашлаад амьдралдаа алдаатай сонголт хийх явдал нэг бус ажиглагдах юм. Лицей, гимнази, ахлах сургууль, техникум зэргийг яахав ойролцоогоор нэг төвшинд ойлгож болох юм. Гэхдээ хоорондоо нэлээд ялгаатай. Техникумд тусгай дунд мэргэжил олгодог бол лицей, гимнази, ахлах сургуульд аль нэг чиглэлд ахиу өргөсгөсөн сургалтанд хамрагдсан ерөнхий дунд боловсрол олгодог. Техник мэргэжлийн сургууль гэж манайд байсан, тэнд мэргэжлийн ажилчин бэлддэг бол үүнийг англо-саксоны тогтолцоонд төлбөрт сургалтаар (курс гэж манайд бас ярьдаг) олгодог байна. Одоо жишээ нь уул уурхайн компаниуд дэргэдээ сургалт явуулаад байгаа нь хуучныхаар бол ТМС л юм даа.
Их сургууль гэдэг ойлголт нь эх газрын тогтоцоор бол олон төрлийн мэргэжил олгодог дээд сургууль юм. Ямар мэргэжил олгож байгаагаасаа хамаараад их сургууль факельтутуудад хуваагдана. Одоо үүнийг манайд “сургууль” гэж нэрлэх болжээ. МУИС дотроо олон сургуулиудад хуваагддаг. Гэхдээ нэг удирдлагатай. Гэтэл англо-саксоны тогтоцод их сургууль гэдэг нь бие даасан олон коллежоос бүрдсэн нэгдлийг хэлнэ. Тухайлбал Кэмбрижийн их сургууль нь 13 коллежоос бүрдэх ба үүний 7 нь хувийн, үлдсэн нь улсын өмчид хамаарна. Коллеж болгон өөрийн физикийн, химийн, хэлний ангиудтай байж болно, харин аль нэг коллеж нь аль нэг мэргэжлээр бусдаасаа илүү тодорсон байх нь элбэг. Коллежууд хуралдан дундаасаа их сургуулийн захирал болох канцлерийг сонгох ба энэ хүн коллежуудын харилцан уялдааг зохицуулах болохоос дотоод хэрэг, санхүүд нь оролцох эрхгүй. Коллеж болгон өөрийн дүрэмтэй, санхүүтэй бүрэн бие даасан боловч боловсролын ерөнхий төвшингөөр адил стандарттай байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл МУИС-т физикийн анги гагцхүү байгалийн шинжлэлийн сургуульд байдаг бол Кэмбрижийн их сургуульд физикийн анги таван коллежид нь байх жишээтэй.
Ганцхан коллежтой дээд сургууль “коллеж” нэрээр явдаг. Их сургууль болохын тулд хэд хэдэн коллеж нэгдэх ёстой, “университет” гэсэн үг нь тал талын гэсэн утгатай учраас тэр. Дэлхийд алдартай коллеж олон буйн нэг нь Мэссэчүсийн технологийн институт юм. Ганцхан коллежтой, гэхдээ хэдхэн гудамжны цаана орших Харвардын их сургуулийн хамгийн хүчтэй өрсөлдөгч. Төрүүлсэн Нобелийн шагналтнаар Харвардаас илүү гарна гээч. Миний бие 20 жилийн өмнө Лондонгийн Импириал коллежид пост градүэт сургалтаар жил дадлага хийн ажиллаж байсан. Энэ коллежид Нобелийн шагналтан дөрөв байсны нэг нь сүпэр нэгдлийн онолыг үндэслэгч аугаа физикч Салам байлаа. Би хорь гаруй эрдэмтэдийн хамт нэгэн зүйл жимсний шүүс гаргах хэмжээг нэмэгдүүлэхийн тулд гений өөрчлөлт хийх төсөл дээр ажилласан. Энэ нь 7 тэрбум долларын өртөгтэй, олон жил үргэлжилж хэдэн зуун коллеж хамтарч хийсэн хүний гений бүрэн зураглал гаргах аврага төслийн хажууд өчүүхэн эд л дээ. Дээрхи жимсний шүүсний гарцыг генийн өөрчлөлтөөр нэмэгдүүлэх төслийг жүүс хийдэг нэгэн томоохон компани санхүүжүүлж байх жишээтэй. Дэлхийд нэрд гарсан Лондонгийн Кинг коллеж ч ялгаагүй ганц коллежтой учир их сургууль гэж нэрлэгддэггүй. Энэ хоёр коллеж нэр хүндийн болон зэрэглэлийн хувьд хэдэн арван коллежоос тогтсон Лондонгийн их сургуулиас хавьгүй дээгүүр зиндаатай. Их сургуульд нэг профессорт олон оюутан ноогддог бол коллежид цөөн ноогдог болохоор илүү чанартай ч гэж мэтгэх хүн байдаг юм билээ.
Алив сургуулиудын хүлээн зөвшөөрөгдөх гэж нэг асуудал бий. Манайд үүнийг Боловсролын яам шалгаж акридитаци олгодог. Олон улсын төвшинд хүлээн зөвшөөрөгдсөн дунд сургууль бол Улаанбаатарын Олон улсын дунд сургууль байна. Японд хүлээн зөвшөөрөгдсөн дунд сургууль нэлээд хэдэн жилийн өмнө Улаанбаатарт байгуулсан нь тун амжилттай болж уг сургуулийг төгсөн 160 гаруй залуус өнөөдөр Японы янз бүрийн их сургууль, коллежид сурч байна. Германд хүлээн зөвшөөрөгддөг Гөтэгийн нэрэмжит дунд сургууль ч бас манай оронд үйл ажиллагаагаа явуулаад хэдэн жилийн нүүр үзлээ.
Улс хоорондоо биенийхээ сургалтыг хүлээн зөвшөөрөх гэж асуудал бий. Тайваньд Монголын акридацитай дээд сургуулиудыг хүлээн зөвшөөрдөг мөртөө Хятадын, тэр байтугай Бээжингийн их сургуулийг хүлээн зөвшөөрдөггүй. Энэ ч яахав улс төрийн шалтгаантай биз. Манайд сүүлийн үед гадаадын дээд сургуулийн салбар байгуулагдаж байгаа нь цаад орондоо хүлээн зөвшөөрөгдөж байгаа хэрэг юм. Тухайлбал Плехановын эдийн засгийн дээд сургуулийн Улаанбаатарын салбарыг төгссөнөөр Орос улсад диплом нь хүлээн зөвшөөрөгдөнө гэсэн үг юм. Хэдэн жилийн өмнө Улаанбаатарт Хардфордын коллеж байгуулагдсан ба саяхнаас Олон улсын Раффлэс институт гэж нэрлэгдэх болжээ. Энэ сургууль ганц коллежтой учир их сургууль гэж нэрлэгддэггүй л болохоос яг ижил зиндааны юм. Энэ коллежийг Австралийн Засгийн газар акридаци өгч баталгаажуулсан учир Австрали улсад болон Австралийн боловсролын тогтолцооны зэрэглэлийг хүлээн зөвшөөрдөг бусад оронд хүчинтэй гэсэн үг. Миний сонссоноор Раффлэс институтийн дизайн болон эдийн засгийн ангийн баклавар, мастер зэргийн диплом өрнийн ертөнцөд муугүй үнэлэгддэг гэсэн. Америкийн хүлээн зөвшөөрөгдсөн томоохон их сургууль, коллежийн салбарыг Монголд нээхээр хөөцөлдөж, улмаар бүтээж байгаа хүмүүс ч байгаа дуулдана. Энэ жишгээр яваад байх юм бол удахгүй манай боловсролын тогтолцоо дэлхийн жишигт нийцэх бизээ. Юутай ч өнгөрсөн жилээс дунд сургуулиа 12 жилийн болгож дэлхийн шаардлагад нийцүүлсэн билээ.
Германчууд Францаас, оросууд Германаас, монголчууд Оросоос дамжуулан хэрэглэсээр ерөнхийдөө Монголд эх газрын тогтолцоо бүх салбарт өөриймшсөн юм. Гэтэл 1990 оноос англо-саксоны систем салбар болгонд зэрэгцэн орж иржээ. Зурагтын дэлгэцийн хэмжээг инчээр ярьдаг нь ч дэлхий даяар тогтсон зүйл гэж бодъё. Гэтэл хуульд энэ хоёр өөр тогтолцоо зэрэгцэн орж ирсэн нь маш их будилаан үүсгэж байгаа юм. Боловсролын тогтолцоонд хоёр систем зэрэгцсэнээр бүр ч бантан боллоо. Ойлголтын асар их зөрөө гарч толгой эргүүлэх нь ч яахав гэхэд үйлдлийн, сонголтын, хөгжлийн буруу хандлага буй болгож байна.
1990 он хүртэл манайд мөрдөж байсан боловсролын тогтолцоо нь эх газрын систем дээр шинэчлэл хийсэн зөвлөлтийн жишиг байсан юм. 8+4 буюу ерөнхий боловсролын эх газрын тогтолцоо нь хүүхэд 8 жил ерөнхий боловсрол эзэмшээд үлдсэн 4 жилд нь лицей, гимнази гэх мэтээр нэрлэгддэг сургуульд тусгай чиглэлээр суралцдаг аж. Үүнийг зөвлөлтийн систем 10 жилийн ерөнхий боловсролын систем болгон өөрчилсөн ба үүний зэрэгцээ 8-р анги төгсөөд 4 жил техникумд сурган тусгай дунд мэргэжил олгох болжээ. Дээд сургууль нь 4-5 жил үргэлжлэх ба төгсөөд магистерийн зэрэг авч тусгай дээд мэргэжилтэй болно. Гэхдээ технологич зэрэг мэргэжилтэн нь магистерийн зэрэггүйгээр дээд мэргэжил эзэмших аж. Зөвлөлтийн хувилбарт магистер гэсэн албан ёсны дэв олгодоггүй боловч диплом хамгаалдаг, хамгаалдаггүй гэж ялгах ба хамгаалдаггүйг нь манайд заримдаа “хагас дээд сургууль” гэж нэрлэж байв. Багшийн дээд сургууль нэг хэсэг диплом хамгаалдаггүй “хагас дээд сургууль” байснаа хожим нь өөрчлөгдсөн ба түрүүн төгсгөсөн хүмүүсээ дахин сургаад диплом хамгаалуулж байв.
Эрдмийн зэргийн хувьд гол төлөв гуч орчим насандаа 2-3 жил суралцан докторын зэрэг хамгаалах ба үүнийг зөвлөлтийн хувилбарт шинжлэх ухааны дэд эрдэмтэн гэж нэрлэж байв. Үүний дараагийн зэрэглэл нь эх газрын нэрээр доктор хаблит ба зөвлөлтийн хувилбараар шинжлэх ухааны доктор юм. Энэ зэрэгт хүрэхийн тулд тусгайлсан судалгаа бие даан хийсэн байх ба тухайлан суралцдаггүй, хугацаа үгүй. Энэ докторын зэргийг гол төлөв 40-өөс дээш насанд хамгаалдаг. Дээд сургуульд багшилдаг хүнд доцент, цаашлаад профессор цол олгоно. Эрдмийн зэрэг нь бүтээлээ батлаж хамгаалдаг зэрэг бол профессор нь зөвхөн багш нарт өгдөг цол юм. Эндээс “зэрэг” ба “цол” нь тусдаа өөр ойлголт нь харагдаж байна. Гэхдээ профессор цолтой болохын тулд докторын зэрэгтэй байх бичигдээгүй зарчим бий. Эх газрын тогтолцооны боловсролын систем ийм байдаг.
Тэгвэл англо-саксоны боловсролын тогтолцоо нэлээд өөр. 12 жилийн сургалтаар ерөнхий боловсрол олгоно. Гэхдээ сүүлийн 3-4 жилд тухайн хичээлийг сонгон гүнзгийрүүлдэг ба тэр хэрээрээ шалгалтын зэрэглэл өөр өөр байдаг. Үүнийг ахлах сургууль гэж нэрлэнэ. Дараа нь дээд сургууль 3-4 жил үргэлжлэх ба төгсөөд баклаварын зэрэг авна. Дараа нь мастер зэрэглэлтэй болохыг хүсвэл 2 жил суралцана. Пи Эйч доктор хэмээх хамгийн сүүлчийн зэрэг авахын тулд дахин 2-3 жил суралцах ба энэ зэрэгт хүмүүс гол төлөв 30 наснаасаа өмнө хүрдэг байна. Үүнээс хойш зэрэг хамгаалах юм байхгүй, гэхдээ пост градүэт хэмээх сургалт дадлагад байнга хамаарч мэргэжлээ дээшлүүлэн бататгах шаардлага олон хүнд гардаг. Дээд сургуулийн багшид профессор цол олгох ба энэ нь ассистэнт, жинхэнэ, хүндэт гэх мэт дотроо зэрэглэлтэй. Мэдээж профессор хүн дор хаяж пи эйч доктор байх ёстой нь ойлгомжтой. Энэ бол англо-саксоны боловсролын тогтолцооны бүдүүвч.
Ийм зөрөөнөөс болоод коллеж, их сургууль, дээд сургууль, ахлах сургууль, техникум, лицей, гимнази зэргийг хольж ойлгох явдал манайд элбэг байна. Үүнээсээ болоод мэргэжил сургуулиа буруу сонгох цаашлаад амьдралдаа алдаатай сонголт хийх явдал нэг бус ажиглагдах юм. Лицей, гимнази, ахлах сургууль, техникум зэргийг яахав ойролцоогоор нэг төвшинд ойлгож болох юм. Гэхдээ хоорондоо нэлээд ялгаатай. Техникумд тусгай дунд мэргэжил олгодог бол лицей, гимнази, ахлах сургуульд аль нэг чиглэлд ахиу өргөсгөсөн сургалтанд хамрагдсан ерөнхий дунд боловсрол олгодог. Техник мэргэжлийн сургууль гэж манайд байсан, тэнд мэргэжлийн ажилчин бэлддэг бол үүнийг англо-саксоны тогтолцоонд төлбөрт сургалтаар (курс гэж манайд бас ярьдаг) олгодог байна. Одоо жишээ нь уул уурхайн компаниуд дэргэдээ сургалт явуулаад байгаа нь хуучныхаар бол ТМС л юм даа.
Их сургууль гэдэг ойлголт нь эх газрын тогтоцоор бол олон төрлийн мэргэжил олгодог дээд сургууль юм. Ямар мэргэжил олгож байгаагаасаа хамаараад их сургууль факельтутуудад хуваагдана. Одоо үүнийг манайд “сургууль” гэж нэрлэх болжээ. МУИС дотроо олон сургуулиудад хуваагддаг. Гэхдээ нэг удирдлагатай. Гэтэл англо-саксоны тогтоцод их сургууль гэдэг нь бие даасан олон коллежоос бүрдсэн нэгдлийг хэлнэ. Тухайлбал Кэмбрижийн их сургууль нь 13 коллежоос бүрдэх ба үүний 7 нь хувийн, үлдсэн нь улсын өмчид хамаарна. Коллеж болгон өөрийн физикийн, химийн, хэлний ангиудтай байж болно, харин аль нэг коллеж нь аль нэг мэргэжлээр бусдаасаа илүү тодорсон байх нь элбэг. Коллежууд хуралдан дундаасаа их сургуулийн захирал болох канцлерийг сонгох ба энэ хүн коллежуудын харилцан уялдааг зохицуулах болохоос дотоод хэрэг, санхүүд нь оролцох эрхгүй. Коллеж болгон өөрийн дүрэмтэй, санхүүтэй бүрэн бие даасан боловч боловсролын ерөнхий төвшингөөр адил стандарттай байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл МУИС-т физикийн анги гагцхүү байгалийн шинжлэлийн сургуульд байдаг бол Кэмбрижийн их сургуульд физикийн анги таван коллежид нь байх жишээтэй.
Ганцхан коллежтой дээд сургууль “коллеж” нэрээр явдаг. Их сургууль болохын тулд хэд хэдэн коллеж нэгдэх ёстой, “университет” гэсэн үг нь тал талын гэсэн утгатай учраас тэр. Дэлхийд алдартай коллеж олон буйн нэг нь Мэссэчүсийн технологийн институт юм. Ганцхан коллежтой, гэхдээ хэдхэн гудамжны цаана орших Харвардын их сургуулийн хамгийн хүчтэй өрсөлдөгч. Төрүүлсэн Нобелийн шагналтнаар Харвардаас илүү гарна гээч. Миний бие 20 жилийн өмнө Лондонгийн Импириал коллежид пост градүэт сургалтаар жил дадлага хийн ажиллаж байсан. Энэ коллежид Нобелийн шагналтан дөрөв байсны нэг нь сүпэр нэгдлийн онолыг үндэслэгч аугаа физикч Салам байлаа. Би хорь гаруй эрдэмтэдийн хамт нэгэн зүйл жимсний шүүс гаргах хэмжээг нэмэгдүүлэхийн тулд гений өөрчлөлт хийх төсөл дээр ажилласан. Энэ нь 7 тэрбум долларын өртөгтэй, олон жил үргэлжилж хэдэн зуун коллеж хамтарч хийсэн хүний гений бүрэн зураглал гаргах аврага төслийн хажууд өчүүхэн эд л дээ. Дээрхи жимсний шүүсний гарцыг генийн өөрчлөлтөөр нэмэгдүүлэх төслийг жүүс хийдэг нэгэн томоохон компани санхүүжүүлж байх жишээтэй. Дэлхийд нэрд гарсан Лондонгийн Кинг коллеж ч ялгаагүй ганц коллежтой учир их сургууль гэж нэрлэгддэггүй. Энэ хоёр коллеж нэр хүндийн болон зэрэглэлийн хувьд хэдэн арван коллежоос тогтсон Лондонгийн их сургуулиас хавьгүй дээгүүр зиндаатай. Их сургуульд нэг профессорт олон оюутан ноогддог бол коллежид цөөн ноогдог болохоор илүү чанартай ч гэж мэтгэх хүн байдаг юм билээ.
Алив сургуулиудын хүлээн зөвшөөрөгдөх гэж нэг асуудал бий. Манайд үүнийг Боловсролын яам шалгаж акридитаци олгодог. Олон улсын төвшинд хүлээн зөвшөөрөгдсөн дунд сургууль бол Улаанбаатарын Олон улсын дунд сургууль байна. Японд хүлээн зөвшөөрөгдсөн дунд сургууль нэлээд хэдэн жилийн өмнө Улаанбаатарт байгуулсан нь тун амжилттай болж уг сургуулийг төгсөн 160 гаруй залуус өнөөдөр Японы янз бүрийн их сургууль, коллежид сурч байна. Германд хүлээн зөвшөөрөгддөг Гөтэгийн нэрэмжит дунд сургууль ч бас манай оронд үйл ажиллагаагаа явуулаад хэдэн жилийн нүүр үзлээ.
Улс хоорондоо биенийхээ сургалтыг хүлээн зөвшөөрөх гэж асуудал бий. Тайваньд Монголын акридацитай дээд сургуулиудыг хүлээн зөвшөөрдөг мөртөө Хятадын, тэр байтугай Бээжингийн их сургуулийг хүлээн зөвшөөрдөггүй. Энэ ч яахав улс төрийн шалтгаантай биз. Манайд сүүлийн үед гадаадын дээд сургуулийн салбар байгуулагдаж байгаа нь цаад орондоо хүлээн зөвшөөрөгдөж байгаа хэрэг юм. Тухайлбал Плехановын эдийн засгийн дээд сургуулийн Улаанбаатарын салбарыг төгссөнөөр Орос улсад диплом нь хүлээн зөвшөөрөгдөнө гэсэн үг юм. Хэдэн жилийн өмнө Улаанбаатарт Хардфордын коллеж байгуулагдсан ба саяхнаас Олон улсын Раффлэс институт гэж нэрлэгдэх болжээ. Энэ сургууль ганц коллежтой учир их сургууль гэж нэрлэгддэггүй л болохоос яг ижил зиндааны юм. Энэ коллежийг Австралийн Засгийн газар акридаци өгч баталгаажуулсан учир Австрали улсад болон Австралийн боловсролын тогтолцооны зэрэглэлийг хүлээн зөвшөөрдөг бусад оронд хүчинтэй гэсэн үг. Миний сонссоноор Раффлэс институтийн дизайн болон эдийн засгийн ангийн баклавар, мастер зэргийн диплом өрнийн ертөнцөд муугүй үнэлэгддэг гэсэн. Америкийн хүлээн зөвшөөрөгдсөн томоохон их сургууль, коллежийн салбарыг Монголд нээхээр хөөцөлдөж, улмаар бүтээж байгаа хүмүүс ч байгаа дуулдана. Энэ жишгээр яваад байх юм бол удахгүй манай боловсролын тогтолцоо дэлхийн жишигт нийцэх бизээ. Юутай ч өнгөрсөн жилээс дунд сургуулиа 12 жилийн болгож дэлхийн шаардлагад нийцүүлсэн билээ.
Education Reform and Technology- Bill Gate's note
Technology can transform education by simplifying access to great material, providing new approaches to learning, and offering a framework for assessing student progress and teacher effectiveness. A recent book looks at how technology is being used today and the barriers to change in the future. Liberating Learning by Terry Moe and John Chubb is an important book that focuses on how technology will change K-12 education in the United States.
It looks at current efforts to use technology for online learning and to measure achievement. Although it acknowledges that there is a need for a lot of improvement, it sees great possibilities.
In particular it talks about how online learning used in a hybrid way with face-to-face teaching can free up teacher time, support better learning diagnostics, allow for a broader set of courses to be offered, and deliver material in a more engaging way.
It says that since the National Commission on Excellence in Education published the landmark report A Nation at Risk in 1983, there have been a lot of efforts to reform education, but steps that would have created major change have been blocked.
Specifically, things like teacher measurement, pay for performance, teacher choice, charter schools, and vouchers have only been tried in very limited ways.
One set of early efforts where technology is having an impact is in making courses available through virtual classes. The state-level groups that offer these are called virtual schools, but that can be a little confusing since students can sign up for a few courses from the virtual school while remaining in a normal school for everything else.
About 30 states have virtual schools. The biggest by far is the Florida virtual school with about 100,000 students. Most virtual schools are quite small.
The initial focus is kids in rural areas who can’t get the breadth of courses they want, but it can also be used by kids who want more flexibility, higher quality, or home schooling.
Another phenomenon is charter schools that offer over half of their courses online: 26 of the 40 states that allow charters have these schools. Four states – Arizona, California, Ohio, and Pennsylvania – have over 10,000 students in such schools.
The book talks about two Dayton, Ohio, cyber charters and an early Pennsylvania charter called PACyber. When these schools started in the 1990s, they were true pioneers, and the curriculum and software were not very good. The description of how these schools work today is very compelling.
A key question the book explores is whether the use of technology in education will be blocked in a way that will keep educators from starting up the necessary learning curve.
The authors have seen a lot of attempts at reform blocked or diluted so they don't have any impact. They are articulate about how powerful the status quo is in our political system and how someone pushing for change can be stopped in many ways. They give examples of tactics unions use to block experimentation and hold things back. The book offers charts showing that virtual schools, cyber charters, and rich data systems are less developed in the more unionized states. I agree with the authors about how tough it is to change the status quo, but the challenge is not just the unions.
Parents are also very conservative about new approaches in education, particularly parents whose kids are in an honors enclave inside a public school that is weak overall. The authors are clear that many of the experiments have problems when they start up. There is always a question of where new approaches should be tried initially.
I agree with the authors that technology is special and although it will take time it cannot be blocked. Clayton Christensen in his book Disrupting Class makes the same point even though his analogy to business use of technology is not a good comparison with a political process like schools.
In the case of technology there are special areas where it is clearly needed and these can be used to get it up and going.
Another critical point the authors make is that countries other than the United States care a lot about high-quality, low-cost education, so they will be contributing new ideas and content, too. The authors don't talk enough about technology in two-year and four-year colleges. It would have been interesting to know what issues have slowed technology there. Tighter budgets could help technology since it is more cost-effective in many cases, but the lack of funding will also slow the transition down.
I am fascinated about what can be done to make content really, really great. I love the idea of having the videos of the very best lectures. I want the K-12 equivalent of MIT's Don Sadoway teaching physical chemistry or Walter Lewin teaching physics (two of the very few MIT OpenCourseWare courses that have complete sets of lecture videos available); or the Feynman Messenger Lectures (now free on a Microsoft site); or the courses available on Academic Earth or the many amazing Teaching Company courses.
I am also interested in how a known framework for what students can learn can be used to connect lots of interactive software to do skills assessment.
Online learning can work well for homeschoolers where the parents are very involved. But this creates a budgeting challenge for school districts.
There is a lot of controversy about homeschooling in terms of quality and whether educational budgets should help with it. Since this is part of the bootstrap process for online learning these issues will affect how quickly pure online learning achieves a large user base.
Even more interesting to me than pure online learning is the mixed model where some classes are given using technology but the students have a school that they attend for long hours. This is the model used in the two Dayton schools discussed in the book. The question of what age group and what classes can use this mixed model and how it can save teacher time while providing a broader set of courses and more customized learning is important.
Experimentation is needed to try out different approaches for these mixed models and progress needs to be made to get the curriculum to be very broad and very high quality.
Although I agree with the book that unions have been far too tough in blocking experimentation there still is a lot to be proven in both online learning and teacher assessment.
The acid test I have for teacher assessment is when will the average teacher see it as a plus?
If they see it as unpredictable and scary they will want to stick with the current system. If they see it as predictable, as a tool for helping to get rid of some of the worst teachers, and a path to improvement for people who want to get better, they will embrace it. The book makes it sound like teacher assessment is a very straightforward thing but deciding what to use beyond the test scores is difficult. The unions may tilt toward defending less capable teachers, but if the average teacher thinks that a new assessment approach or a new online approach is a good thing, then unions will back off from protecting its least capable members and let the new approach move ahead. So I believe the unions should allow more experimentation. But the experiments need to demonstrate clear benefits to the average teachers so they are enthused about them.
There are a lot of things I want to learn more about including what is going on with the commercial development of online curriculum. A question I have is: How do we get some very bright people who know education and are knowledgeable about technology involved in helping to drive this forward at full speed?
http://www.thegatesnotes.com/
It looks at current efforts to use technology for online learning and to measure achievement. Although it acknowledges that there is a need for a lot of improvement, it sees great possibilities.
In particular it talks about how online learning used in a hybrid way with face-to-face teaching can free up teacher time, support better learning diagnostics, allow for a broader set of courses to be offered, and deliver material in a more engaging way.
It says that since the National Commission on Excellence in Education published the landmark report A Nation at Risk in 1983, there have been a lot of efforts to reform education, but steps that would have created major change have been blocked.
Specifically, things like teacher measurement, pay for performance, teacher choice, charter schools, and vouchers have only been tried in very limited ways.
One set of early efforts where technology is having an impact is in making courses available through virtual classes. The state-level groups that offer these are called virtual schools, but that can be a little confusing since students can sign up for a few courses from the virtual school while remaining in a normal school for everything else.
About 30 states have virtual schools. The biggest by far is the Florida virtual school with about 100,000 students. Most virtual schools are quite small.
The initial focus is kids in rural areas who can’t get the breadth of courses they want, but it can also be used by kids who want more flexibility, higher quality, or home schooling.
Another phenomenon is charter schools that offer over half of their courses online: 26 of the 40 states that allow charters have these schools. Four states – Arizona, California, Ohio, and Pennsylvania – have over 10,000 students in such schools.
The book talks about two Dayton, Ohio, cyber charters and an early Pennsylvania charter called PACyber. When these schools started in the 1990s, they were true pioneers, and the curriculum and software were not very good. The description of how these schools work today is very compelling.
A key question the book explores is whether the use of technology in education will be blocked in a way that will keep educators from starting up the necessary learning curve.
The authors have seen a lot of attempts at reform blocked or diluted so they don't have any impact. They are articulate about how powerful the status quo is in our political system and how someone pushing for change can be stopped in many ways. They give examples of tactics unions use to block experimentation and hold things back. The book offers charts showing that virtual schools, cyber charters, and rich data systems are less developed in the more unionized states. I agree with the authors about how tough it is to change the status quo, but the challenge is not just the unions.
Parents are also very conservative about new approaches in education, particularly parents whose kids are in an honors enclave inside a public school that is weak overall. The authors are clear that many of the experiments have problems when they start up. There is always a question of where new approaches should be tried initially.
I agree with the authors that technology is special and although it will take time it cannot be blocked. Clayton Christensen in his book Disrupting Class makes the same point even though his analogy to business use of technology is not a good comparison with a political process like schools.
In the case of technology there are special areas where it is clearly needed and these can be used to get it up and going.
Another critical point the authors make is that countries other than the United States care a lot about high-quality, low-cost education, so they will be contributing new ideas and content, too. The authors don't talk enough about technology in two-year and four-year colleges. It would have been interesting to know what issues have slowed technology there. Tighter budgets could help technology since it is more cost-effective in many cases, but the lack of funding will also slow the transition down.
I am fascinated about what can be done to make content really, really great. I love the idea of having the videos of the very best lectures. I want the K-12 equivalent of MIT's Don Sadoway teaching physical chemistry or Walter Lewin teaching physics (two of the very few MIT OpenCourseWare courses that have complete sets of lecture videos available); or the Feynman Messenger Lectures (now free on a Microsoft site); or the courses available on Academic Earth or the many amazing Teaching Company courses.
I am also interested in how a known framework for what students can learn can be used to connect lots of interactive software to do skills assessment.
Online learning can work well for homeschoolers where the parents are very involved. But this creates a budgeting challenge for school districts.
There is a lot of controversy about homeschooling in terms of quality and whether educational budgets should help with it. Since this is part of the bootstrap process for online learning these issues will affect how quickly pure online learning achieves a large user base.
Even more interesting to me than pure online learning is the mixed model where some classes are given using technology but the students have a school that they attend for long hours. This is the model used in the two Dayton schools discussed in the book. The question of what age group and what classes can use this mixed model and how it can save teacher time while providing a broader set of courses and more customized learning is important.
Experimentation is needed to try out different approaches for these mixed models and progress needs to be made to get the curriculum to be very broad and very high quality.
Although I agree with the book that unions have been far too tough in blocking experimentation there still is a lot to be proven in both online learning and teacher assessment.
The acid test I have for teacher assessment is when will the average teacher see it as a plus?
If they see it as unpredictable and scary they will want to stick with the current system. If they see it as predictable, as a tool for helping to get rid of some of the worst teachers, and a path to improvement for people who want to get better, they will embrace it. The book makes it sound like teacher assessment is a very straightforward thing but deciding what to use beyond the test scores is difficult. The unions may tilt toward defending less capable teachers, but if the average teacher thinks that a new assessment approach or a new online approach is a good thing, then unions will back off from protecting its least capable members and let the new approach move ahead. So I believe the unions should allow more experimentation. But the experiments need to demonstrate clear benefits to the average teachers so they are enthused about them.
There are a lot of things I want to learn more about including what is going on with the commercial development of online curriculum. A question I have is: How do we get some very bright people who know education and are knowledgeable about technology involved in helping to drive this forward at full speed?
http://www.thegatesnotes.com/
Т.Намжил: 2011 оныг гэр бүлийн жил болгоё
Гэр бүл судлаач, доктор, профессор Т.Намжилтай гэр бүлийн хөгжлийн асуудлаар ярилцлаа.
-Манай улсын хөгжлийн хурд идэвхжих замдаа орж, шилжилтийн үе дуусч, эрчтэй хөгжлийн эрин эхэлж байна гэсэн дүгнэлтийг улстөрчид, судлаачдаас өгч байна. Энэ байдал гэр бүлд хэрхэн нөлөөлөх бол?
-Сүүлийн 15 жилд хийсэн судалгаагаар монгол гэр бүлийн харилцаанд өөрчлөлт гарсаар буй нь тодорхой харагдаж байгаа юм. Манай орны хаана ч явсан иргэдээс гэр бүл, хүүхэд багачууд, гэр бүлийг анхаарах боллоо гэж санал бодлоо илэрхийлж байна. Нэгэн бизнесмэн залуу надад “Бид сүүлийн хэдэн жилд амьдрал ахуй гээд гэр бүл, хүүхдийн асуудлыг орхигдуулжээ. Одоо бидний ажил амьдрал сайжирч байна. Тиймээс одооноос гэр бүл, хүүхэддээ анхаарч эхэлж байна. Судлаач та бүхний гэр бүлийн асуудлаар дэвшүүлж буй асуудлыг бид дэмжинэ” гэж ярьсан. Бид өнөөдөр гэр бүлийн хүрээнд энэ ингээд, тэр ч болохгүй байна гэж ярихын зэрэгцээ хүний хөгжил, монгол гэр бүлийн өөрчлөлт, түүний цаашдын чиг хандлагын талаар анхаарч, хэрэгжүүлэх монгол өрх гэр бүлийн хөгжлийн түүхэн үеийн гараан дээр тулж ирээд байна.
-Гэр бүлийн хөгжлийн хүрээнд анхаарал татаж байгаа ямар асуудлууд байна вэ?
-Улс маань залуусын орон болж, дараахь нэгэн шинэ үеийг хүлээж аваад байгаа билээ. Ахмад хийгээд залуу үеийн залгамж холбооны талаар Чингис хаан “Хэн ч хөвүүд, дүү нараа сурган хүмүүжүүлэхдээ улс үндэстнийхээ уг ёсыг бүү мартуул”, “Үндэс язгуураа бүү мартсугай хэмээн үр хөвгүүддээ сургасугай” гэж сургамжилж хэлсэн үгииг санах учиртай.
-Ойрын 5-10 жил үр хүүхдийн асуудалд эцэг эх, гэр бүлүүд болон төр засгийн зүгээс онцгой анхаарах учиртай.
Яагаад гэвэл, 2020-2030 оны үед 2000-2015 онд төрсөн хүүхдүүд өсч, нийгмийн хүүхэд, залуусын асуудалд голлох үүрэг, хариуцлагыг хүлээнэ. Тийм болохоор одоо бидний гар дзэр байгаа хүүхдүүд, ялангуяа бага насны хүүхдийн болон залуу гэр бүлийн асуудалд онцгойлон анхаарлаа төвлөрүүлэх хэрэгцээ, шаардлага тулгарч байгаа юм.
Урьд нь бид хүүхэддээ эдийн засгийн талаас анхаардаг байсан бол сүүлийн жилүүдэд эцэг эхчүүд боловсрол, хүмүүжлийг нь анхаардаг болж байна. Гэвч зарим эцэг эх хүүхдүүдээ төлбөртэй цэцэрлэг, сургуульд оруулчихсан, одоо миний хийх ажил дууссан гэж ойлгодог. Өглөө гэрээс гараад, одоохон очно гэсээр байгаад шөнөдөө гэртээ очдог, хүүхдээ юу хийснийг мэддэггүй, хүсэл эрмэлзлийг нь сонсдоггүй эх, эцэг олон. Иймээс гэр бүлийн боловсрол улс орны хэмжээнд чухал асуудал боллоо доо.
-Хүмүүсийн дунд манай нөхөр, эхнэр, хүүхэд ингээд тэгээд болохгүй юм, яах вэ гэсэн яриа их байдаг. Үүнд хэрхэн хандвал зүйтэй вэ?
-Тийм ээ, монгол гэр бүлийн өнөөгийн харилцаанд гарч буй өөрчлөлт нь гэр бүлүүдэд ямар нэгэн хэмжээний хариу эрсэн асуудлуудыг үүсгэсээр байна. Энэ нь ч зүй ёсны хэрэг. Энэ нь монгол гэр бүл гэсэн ойлголт ухагдахуун язгуурын нэгдмэл чанараа хадгалж чадахгүй байгаатай холбоотой.
Тэгэхлээр монгол гэр бүлд хүүхдийг нь эцэг эхтэй нь, ахмадыг нь залуу үетэй нь, эмэгтэйчүүдийг эрчүүдийн байгууллагатай холбон тохируулагч нэгдсэн тогтолцоо хэрэгтэй болсныг төр засгаас цаг алдалгүй анхаарч арга хэмжээ авмаар байна.
Бид нүүдэлчдийн уламжлалт ёсны хүрээнд хүүхдээ “тэгж байгаад хүн болно доо” гэдэг байсан бол социализмын үед ясли, цэцэрлэг, сургуульд даатгадаг, одоо цагт бараг л эзэнгүйдүүлж.
Тиймээс гэр бүл судлаачийн хувьд эцэг эх, хүүхдиин харилцаа, хамтын оролцоо чухал болж байгаа өнөө үед 2011 оныг монгол гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил болгох саналтай байна. Өргөн олноороо энэ саналыг дэмжээрэй. Бид тусална.
Н.Төгсөө
Монголын Үнэн
-Манай улсын хөгжлийн хурд идэвхжих замдаа орж, шилжилтийн үе дуусч, эрчтэй хөгжлийн эрин эхэлж байна гэсэн дүгнэлтийг улстөрчид, судлаачдаас өгч байна. Энэ байдал гэр бүлд хэрхэн нөлөөлөх бол?
-Сүүлийн 15 жилд хийсэн судалгаагаар монгол гэр бүлийн харилцаанд өөрчлөлт гарсаар буй нь тодорхой харагдаж байгаа юм. Манай орны хаана ч явсан иргэдээс гэр бүл, хүүхэд багачууд, гэр бүлийг анхаарах боллоо гэж санал бодлоо илэрхийлж байна. Нэгэн бизнесмэн залуу надад “Бид сүүлийн хэдэн жилд амьдрал ахуй гээд гэр бүл, хүүхдийн асуудлыг орхигдуулжээ. Одоо бидний ажил амьдрал сайжирч байна. Тиймээс одооноос гэр бүл, хүүхэддээ анхаарч эхэлж байна. Судлаач та бүхний гэр бүлийн асуудлаар дэвшүүлж буй асуудлыг бид дэмжинэ” гэж ярьсан. Бид өнөөдөр гэр бүлийн хүрээнд энэ ингээд, тэр ч болохгүй байна гэж ярихын зэрэгцээ хүний хөгжил, монгол гэр бүлийн өөрчлөлт, түүний цаашдын чиг хандлагын талаар анхаарч, хэрэгжүүлэх монгол өрх гэр бүлийн хөгжлийн түүхэн үеийн гараан дээр тулж ирээд байна.
-Гэр бүлийн хөгжлийн хүрээнд анхаарал татаж байгаа ямар асуудлууд байна вэ?
-Улс маань залуусын орон болж, дараахь нэгэн шинэ үеийг хүлээж аваад байгаа билээ. Ахмад хийгээд залуу үеийн залгамж холбооны талаар Чингис хаан “Хэн ч хөвүүд, дүү нараа сурган хүмүүжүүлэхдээ улс үндэстнийхээ уг ёсыг бүү мартуул”, “Үндэс язгуураа бүү мартсугай хэмээн үр хөвгүүддээ сургасугай” гэж сургамжилж хэлсэн үгииг санах учиртай.
-Ойрын 5-10 жил үр хүүхдийн асуудалд эцэг эх, гэр бүлүүд болон төр засгийн зүгээс онцгой анхаарах учиртай.
Яагаад гэвэл, 2020-2030 оны үед 2000-2015 онд төрсөн хүүхдүүд өсч, нийгмийн хүүхэд, залуусын асуудалд голлох үүрэг, хариуцлагыг хүлээнэ. Тийм болохоор одоо бидний гар дзэр байгаа хүүхдүүд, ялангуяа бага насны хүүхдийн болон залуу гэр бүлийн асуудалд онцгойлон анхаарлаа төвлөрүүлэх хэрэгцээ, шаардлага тулгарч байгаа юм.
Урьд нь бид хүүхэддээ эдийн засгийн талаас анхаардаг байсан бол сүүлийн жилүүдэд эцэг эхчүүд боловсрол, хүмүүжлийг нь анхаардаг болж байна. Гэвч зарим эцэг эх хүүхдүүдээ төлбөртэй цэцэрлэг, сургуульд оруулчихсан, одоо миний хийх ажил дууссан гэж ойлгодог. Өглөө гэрээс гараад, одоохон очно гэсээр байгаад шөнөдөө гэртээ очдог, хүүхдээ юу хийснийг мэддэггүй, хүсэл эрмэлзлийг нь сонсдоггүй эх, эцэг олон. Иймээс гэр бүлийн боловсрол улс орны хэмжээнд чухал асуудал боллоо доо.
-Хүмүүсийн дунд манай нөхөр, эхнэр, хүүхэд ингээд тэгээд болохгүй юм, яах вэ гэсэн яриа их байдаг. Үүнд хэрхэн хандвал зүйтэй вэ?
-Тийм ээ, монгол гэр бүлийн өнөөгийн харилцаанд гарч буй өөрчлөлт нь гэр бүлүүдэд ямар нэгэн хэмжээний хариу эрсэн асуудлуудыг үүсгэсээр байна. Энэ нь ч зүй ёсны хэрэг. Энэ нь монгол гэр бүл гэсэн ойлголт ухагдахуун язгуурын нэгдмэл чанараа хадгалж чадахгүй байгаатай холбоотой.
Тэгэхлээр монгол гэр бүлд хүүхдийг нь эцэг эхтэй нь, ахмадыг нь залуу үетэй нь, эмэгтэйчүүдийг эрчүүдийн байгууллагатай холбон тохируулагч нэгдсэн тогтолцоо хэрэгтэй болсныг төр засгаас цаг алдалгүй анхаарч арга хэмжээ авмаар байна.
Бид нүүдэлчдийн уламжлалт ёсны хүрээнд хүүхдээ “тэгж байгаад хүн болно доо” гэдэг байсан бол социализмын үед ясли, цэцэрлэг, сургуульд даатгадаг, одоо цагт бараг л эзэнгүйдүүлж.
Тиймээс гэр бүл судлаачийн хувьд эцэг эх, хүүхдиин харилцаа, хамтын оролцоо чухал болж байгаа өнөө үед 2011 оныг монгол гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил болгох саналтай байна. Өргөн олноороо энэ саналыг дэмжээрэй. Бид тусална.
Н.Төгсөө
Монголын Үнэн
2010년 11월 16일 화요일
Чалчаа бодол-1
Англи дээр диссертаци бич гижээдэг. Аманд битгий л санаанд ч бахтдаггүй дээ. Гэлээ гээд зүтгэж “үхэх”-с зүүгдэж үхэлтэй биш. Алхаж үхэхээх хэвтэж үхэлтэй биш.
Өнөөдөр бас ч гэж The Teacher’s Gift of Sacrifice as the Art of the Self гэсэн гүн ухааны маягийн өгүүлэл уншцан гэжаагаа. Гэхдээ халит мөлт л дөө. Халит мөлт уншсаны учир нь метро болоод автус дамжин уншсанд оршино. Сургуулиас гэр хүртэл нэг цаг явна даа. Энэ бол миний нэлээд дуртай цаг. Яагаад гэхээр хамгийн дуртай юумаа хийдэг. Сүүлийн үед миний дууны хичээлийн цаг болоод байгаа. Дууг бол дуусгахгүй сонсоно шүү дээ.
Яагаав. Сургуульд байхад алгебрагийн хичээлээс аймаар айдаг хүмүүс байдын штээ. Яагаад ч болж өгдөггүй хичээл байдаг даа. За дуу бол надад тэрнээс чинь хэцүү хичээл. Яахаар хүмүүс өнгө, хэмнэл тааруулж дуугараад минийх зөрж дуугараад байдгийг мэдкүү.
Хамгийн гол нь би дуунд дуртай байтал дуу надад дургүйд хамаг учир байгаа юм. Тэгээд би дууг аргадах санаатай. Гитар барьж эхэлвээ. За даа эхэндээ хуруугаа эвэршиж, хүмүүсийг жигштэл балбасан даа.
Гитар гэдэг цагийн дайсантай болсоноо хойш нэг жилээс хасах нь хоёр сар өнгөрч байна. Бараг л өдөр алгасалгүй 30-с дээш минут “өргөл” болгоно доо. Өөр юманд тэр зэргийн цаг зарсан бол бараг суутан болох байсан байх. Гэвч гитар гуай "мишээдэггүй" юм даа. Гитар гэхээсээ илүү “зүүн хоолой” л доо. Баруун бус зүүн хоолойгоор дуугараад сурцаны гай. Миний одоогийн түвшин гэвэл хэн нэгэн сайхан санаат, өрөвч нэгэн хажууд тааруулаад дуулад өгөх юм бол “жижүүрийн” ганц хоёр дуу явчина гэжаагаа. За тэрэн шиг л бахдам явдал энэ хорвоод үгүй дээ. Гэхдээ гитар ах надад орчлон дээр болохгүй юм гэж байхгүй ч байж болох юм шүү гэж хэлсэн дээ.
Англи хэл дээр диссертаци бичих арай ч зүүн хоолойгоо баруун болгохоос хэцүү байхгүй байлгүй дээ. Гитар бид хоёрын тухай өгүүлэх зүйл их л дээ. Дараа л ярий. Тэхгүй бол өгүүлэх биш үглэх болчино.
Өнөөдөр бас ч гэж The Teacher’s Gift of Sacrifice as the Art of the Self гэсэн гүн ухааны маягийн өгүүлэл уншцан гэжаагаа. Гэхдээ халит мөлт л дөө. Халит мөлт уншсаны учир нь метро болоод автус дамжин уншсанд оршино. Сургуулиас гэр хүртэл нэг цаг явна даа. Энэ бол миний нэлээд дуртай цаг. Яагаад гэхээр хамгийн дуртай юумаа хийдэг. Сүүлийн үед миний дууны хичээлийн цаг болоод байгаа. Дууг бол дуусгахгүй сонсоно шүү дээ.
Яагаав. Сургуульд байхад алгебрагийн хичээлээс аймаар айдаг хүмүүс байдын штээ. Яагаад ч болж өгдөггүй хичээл байдаг даа. За дуу бол надад тэрнээс чинь хэцүү хичээл. Яахаар хүмүүс өнгө, хэмнэл тааруулж дуугараад минийх зөрж дуугараад байдгийг мэдкүү.
Хамгийн гол нь би дуунд дуртай байтал дуу надад дургүйд хамаг учир байгаа юм. Тэгээд би дууг аргадах санаатай. Гитар барьж эхэлвээ. За даа эхэндээ хуруугаа эвэршиж, хүмүүсийг жигштэл балбасан даа.
Гитар гэдэг цагийн дайсантай болсоноо хойш нэг жилээс хасах нь хоёр сар өнгөрч байна. Бараг л өдөр алгасалгүй 30-с дээш минут “өргөл” болгоно доо. Өөр юманд тэр зэргийн цаг зарсан бол бараг суутан болох байсан байх. Гэвч гитар гуай "мишээдэггүй" юм даа. Гитар гэхээсээ илүү “зүүн хоолой” л доо. Баруун бус зүүн хоолойгоор дуугараад сурцаны гай. Миний одоогийн түвшин гэвэл хэн нэгэн сайхан санаат, өрөвч нэгэн хажууд тааруулаад дуулад өгөх юм бол “жижүүрийн” ганц хоёр дуу явчина гэжаагаа. За тэрэн шиг л бахдам явдал энэ хорвоод үгүй дээ. Гэхдээ гитар ах надад орчлон дээр болохгүй юм гэж байхгүй ч байж болох юм шүү гэж хэлсэн дээ.
Англи хэл дээр диссертаци бичих арай ч зүүн хоолойгоо баруун болгохоос хэцүү байхгүй байлгүй дээ. Гитар бид хоёрын тухай өгүүлэх зүйл их л дээ. Дараа л ярий. Тэхгүй бол өгүүлэх биш үглэх болчино.
2010년 11월 12일 금요일
Самсунг-г үндэслэн байгуулагч И Бёнчол
Ямажаки Касхико гэдэг япон хүн Самсунг группыг үүсгэн байгуулагч И Бёнчолын амжилтыг “크게 보고 멀리 보라” гэсэн номоороо дорнын буюу күнзийн үзэл, сургуульд тулгуурлан тайлбарлажээ.
И Бёнчол тухайн үеийн язгууртан гаралтай гэр бүлд төржээ. Удам дагах нэгэн учир ч түүнд байсан аж. Ихийг бүтээсэн хүмүүсийн бас нэгэн түгээмэл зарчим болох багасаа хорвоо ертөнцтэй танилцах хувь ч түүнд тохиожээ. Тэрээр 11хэн насандаа 300 км газар сургуульд сурахын тулд гэрээ орхиж байжээ.
Солонгосын орчин үеийн эдийн засгийн хөгжлийн анхдагч, тулгын гурван чулуу бол яах аргагүй, Sumsong, LG, Deawoo корпораци. Эдгээр алдарт корпорацийг үүсгэн байгуулагчид нь И Бёнчол, Жон Жү-Ён, Ким Ү-жүн.
Ким Ү-жүн үзэл бодол, амьдрал тэмцэл, хүсэл тэмүүллийнхээ тухай бичсэн “Хорвоо дэлхий уужим хийх юм их” номыг гэсэн номыг 90-д оний эхээр Лхагва гуай(хэрвээ андуураагүй бол) монгол хэлээр сайхан орчуулж монголчуудын хүртээл болгосон. Тэр номын нэр зарим хүний амны уншлага болж байсан ч байх. Мөн л тэрээр хүнд хэцүү амьдрал дунд, унтрашгүй хүсэл тэмүүлэлийн хүчээр их үйлсийг бүтээсэн юм. Түүний хүсэл тэмүүлэлд итгэх, залуу насыг хайрлах үзэлд би юунаас ч илүү дуртай. Солонгос хэл ид сурч байх үедээ эх хэл дээр нь унших боломж тохиоход ихэд олзуурхаж байж билээ.
Жон Жү-Ёны хувьд бүүр ч илүү хүнд сорилтыг давж байж зорилгоо биелүүлсэн солонгосын шинэ үеийн баатар. Түүний амьдрал тэмцлээр сэдэвлэсэн драм UBS телевизээр “Хувь заяаны тэмцэл” нэртэй, TV5-р “Баатрууд” нэртэй гарч байсан шиг санаж байна.
Хорвоо ертөнцтэй танилцахын хүслээр 3 дахь удаагаа гэрээсээ оргож хот суурин газар бараадан, үйлдвэрийн хүнд ажилд нухлагдаж байхдаа тохиолдсон нэгэн түүхийг тухайн драм дээр ч өгүүлдэг. Үйлдвэрт ажиллаж ядраад газар унтахаар хэвтэхэд нь бясаа хазаад амраахгүй байв. Тэгэхээр нь өөрийгөө тойруулж шуудуу ухаж усаар дүүргээд хэсэг унтаж байтал мөн л хазаад эхэлж гэнэ. Усан дээгүүр яаж давж орж ирдэг байна хэмээн гайхан ажиглаж байтал “мань нөхөд” байшингийн хана даган өгсөж таазаар дамжиж дээр нь ирээд унаж байжээ. Түүнээс хойш “Бясаа хүртэл толгойгоогоо ажиллуулдаг байхад хүн яахаараа толгойгоо ажиллуулж болохгүй гэж” хэмээн өөрийгөө болон өрөөл бусдыг хурцлах болсон тухай өгүүлдэг.
Эдүгээ И Бёнчолын түүхээс өгүүлбэл:
Саяхан нэг профессор маань лекц дундаа ямар нэгэн байгууллагын өнгө төрх гэдэг тухайн байгууллагыг удирдагч хүний зан чанарыг илэрхийлдэг тухай жишээ татахдаа Самсун, Хёндэ буюу И Бёнчол, Жон Жү-ён хоёроор жишээ татав. Самсончууд соёлтой, ёсорхог ханддаг байхад Хёндэчүүд хээгүй хамаагүй байдаг. Гэхдээ Хёндэгийнхон хүн чанараар илүү байдаг юм шүү гэж билээ. Тэр нь Японы Васэда их сургуульд сурах хүртэл боловсорсон И Бёнчил, хар багаасаа бор зүрхээрээ зүтгэсэн Жон Жү-Ён хоёрын ялгаа. Профессорын хувьд санаандгүй дурдаад өнгөрсөн үг ч миний хувьд эдгээр хүмүүсийн түүхтэй холбоод бодоход сонирхолтой санагдаж билээ.
Тухайн үеийн Солонгосын язгууртнуудын хатуу ёс журам нөлөөлсөн байж болох ч И Бёнчол юманд ёс горим, зүй тогтлыг ихэд баримталдаг байжээ. Аав нь түүнд бүх зүйл өөрийн гэсэн зүй тогтолтой (事必歸正) гэж сургажээ. Мөн тэрээр багаасаа олон газраар явж, японы дарлалын үед Токио орж сурахаар усан онгоцоор явах замдаа улс орон нь хүчгүй, дорой ард түмэн хичнээн эмгэнэлтэй байдгийг ухаарч, энэ нь цаашид солонгосын хөгжлийн түүчээ болсон дэлхийн хэмжээний корпорацыг үүсгэн байгуулах хүслийг бадраасан ч байж болох юм гэж уг номонд өгүүлж байна.
Хүн хүний амьдралын түүх, амжилтын түүх өөр өөрийн өнгөтэй билээ. И Бёнчолын Жон Жү-ён, Ким Үжүн хоёроос ялгарах нэг зүйл гэвэл бизнесээ эхлэхдээ ааваасаа мөнгө хөрөнгөний эх үүсвэр авсанд оршино. Олны хөлийн хөлийн газар амьдарч мөрийтэй тоглоом хөөсөр ядарч туйлдан замаа алдахын босгон дээр нэгэн үдэш амгалан нойрсох хүүхдийнхээ(түүний багад тухайн үеийн уламжлалаар эцэг нь эхнэр сонгож өгсөн) царайг ажиглаад “би чинь юу болж байна аа”, “Ингэж амьдарч болно гэж үү” гэсэн маягийн бодол зурсхийн орж би яах ёстой вэ хэмээн бодсоор эцэст нь бизнес хийе гэсэн шийдвэрийг эргэлт бүцалтгүй гаргасан байна. Ийнхүү шийдвэр гаргаад аав дээрээ очиход аав нь түүнд тухайн үед 30 вонтой тэнцэх хэмжээний хөрөнгө гаргаж өгчээ. Энэ хөрөнгөөр анхны бизнес болох цагаан будааны бизнесийг эхэлсэн юм.
Аливаа зүйлийн эхэнд тулгарах элдэв бэрхшээл, дайны гай гамшиг зэрэг олон зүйл тулгарсан ч тэрээр “Нийгэмд ашиг тусаа өгч өөрөө амьдрахыг бизнес гэнэ” гэсэн үзлийг чанд баримталж алдаанаасаа суралцаж цаашид бизнест анхаарах зүйлээ
- Нийгмийн орчил хөдөлгөөнийг нарийн ажиглах
- Шуналаа дарж, өөрийн чадвар болон хязгаарыг мэдэх
- Сохор азанд итгэж ямар нэгэн алхам үл хийх
- Бизнес эхлэхдээ зөн совингоо өнгөлж 2 дахь, 3 дахь арга замыг тооцох гэсэн өөрийн зарчмыг тодорхойлжээ. 1938 онд тэрээр Тэгү хотод “Самсун Ссанхвэ” гэсэн хаяг өлгөсөнөөр Самсунгын суурийг тавьжээ.
Түүний гол үзлүүдээс товчилбол
- Хүний мөн чанарыг эерэг талаас нь харж шилдэг Samsung man –г бэлтгэхэд асар их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийсэн
- Мэдэхийг хүсээгүй хүнд заах гэх хэрэггүй.
- Зуун жилийг цаадхыг харж хүнээ бэлд
- Ямар ч бизнес ганц жижиг зүйлээс эхэлнэ
- Шинэ санаа. Тэрээр миний толгойд дандаа 10 янзын прожект ээлжээ хүлээн эргэлдэж байдаг гэж хэлсэн байдаг. Доороо ажиллаж буй хүмүүсээсээ ч доор хаяж 2-3 тодорхой судалгааны сэдэвтэй байхыг шаарддаг байв.
- 1957 онд Самсун анх удаа шалгалт авч ажилчидаа нээлттэй сонгон шалгаруулж авсан бөгөөд шалгаруулалтын нэг чухал хэсэг нь ярилцлага байв. Номыг зохиогч күнзийн сургаальд үндэслэн тайлбарлахдаа: Гадаад төрх байдлаасаа их занг арилгаж, царайндаа чин үнэнийг илэрхийлнэ. Хөлс болоод, цус, амьсгал ч тэр оюун бодолд нөлөөлнө. Оюун санаа нүүрэнд илрэх нь дамжиггүй. Хэрэв хүний бодол санаа дорой болвоос ямар нэгэн байдлаар үгэнд илэрнэ. Тиймээс үг дордож, ёс гажихаас болгоомжил. Энэ нь хүний нүүр оюун бодлын илрэл, гадаад төрх сэтгэлийн толь гэсэн үгтэй дүйх билээ.
Хүний амьдралд эрхэм нөхөр гэж байдаг. Хэн намайг хүлээж авахгүй, хүний өмнө нүүр хийх газаргүй болох үед намайг өөр лүүгээ дуудах, туйлын хүслэн болсон зүйлийг харамлалгүй сарвайх тэр нэгэн жинхэнэ нөхөр билээ. И Бёнчол дайны хөлд бүх зүйлээ алдан гэр бүл аван Сөүлээс дайжин Тэгү хотоор дайрах үед түүний найз бизнесийн хамтрагч нь дахин хөл дээрээ босоорой хэмээн 300 сая вонн өгсөн гэдэг. Энэ тус И Бёнчолын сэтгэлийг хөдөлгөж нүдэнд нулимс цийлэгнүүлээд зогсоогүй өнөөдрийн Самсунг, солонгосын эдийн засгийн хөгжилд үнэтэй гавьяа болсон ч байж болох юм.
Жон Жү-ён тухайн үед галзуурсан хүний санаанд л орж болох усан онгоц үйлдвэрлэнэ гэсэн шийдвэр гаргаж, зээл олгогчийн гайхсан бассан эсэргүүцэлтэй тулгарахдаа мөнгөн дэвсгэрт дээрх мэлхий онгоц(거북이선)-ны зургийг харуулж бид нэгэн цагт хийж байсан юм гэж хэлээд зээл авах зөвшөөрөл авч байсан гэдэг. Үүний нэгэн адил И Бёнчүл ч бас тухайн үед санаанд багтамгүй ч хожмын өдөр улс орны эдийн засгийг тэтгэх холын бодлыг агуулж байжээ. Улс оронд зайлшгүй шаардлагатай гэж үзсэн цаас, эм, элсэн чихрийн үйлвэрлэлээс эн түрүүнд элсэн чихрийн үйлдвэрлэлийг сонгосон юм. Гэвч дөнгөж дарангуйлал дороос нь гараад байсан Япон орноос тоног төхөөрөмж оруулна гэдэг тун амаргүй, тоног төхөөрөмж суурилуулах мэргэжилтэн оруулна гэдэг бүр ч боломжгүй хэрэг байв. Гэсэн И Бёнчол бүх эрсдэлийг өөрийн биеэр хүлээж зүтгэсэнээр эцсийн дүнд амжилтанд хүрсэн. Дайны нурман дунд, дээрээс нь техник гэх зүйл нэг үгүй солонгост элсэн чихрийн тоног төхөөрөмж өөрийн биеэр угсарна гэдэг туйлаас хэцүү хэрэг байв.
Дүгнэн хэлэхэд хэний ч санаанд багтамгүй, хэний ч харсан боломжгүй мэт харагдах зүйлсийг зүрхэлж хийсэн И Бёнчол мэтийн хүмүүсийн хувь нэмэр өнөөгийн солонгос орны хөгжилд их билээ.
Үүний дараа тэрээр бордоо үйлдвэрлэл гэсэн бас нэгэн эрсдэл дүүрэн салбарт хөл тавьсан ч улс төрийн шалтгаанаар саатаж хожим зорилгодоо хүрсэн. Энэ үйлдвэрлйин салбар солонгосын хөдөө аж ахуйн хөгжлийн шийдвэрлэх хүчин зүйлийн нэг болсон юм.
И Бёнчүлын түүхийг уншиж байхдаа “арай л өөр”, “аргагүй л” гэсэн бодол төрж байлаа. Энэ тухай нэгэн түүх өгүүлбэл
1961 онд хууль бус их орлого олсон хэргээр 11 бизнесменийг баривчилж, тэдгээр хүмүүс бидний нэгэн болох И Бёнчолыг яагаад баривчлахгүй байна гэсэн гомдол мэдүүлжээ. Тэр үед И Бёнчүл японд байв. Гэвч тэр даруй эх оронд ирэхэд нь онгоцны буусад дээрээс дотоод хамгаалахын ажилтан баривчилж бүрэн хараат байдалд зочид буудлын нэг өрөөнд хорив. Хэдэн өдрийн дараа түүнийг Паг Жонхы ерөнхийлөгчтэй уулзуулахад хоригдож буй 11 бизнесмений талаар “хүн өөрийн хүч чадал, хичээл зүтгэлээр корпорацаа хэл дээр нь босгох гэж зүтгэсэн хүмүүс харин ч орлогоос давсан шударга бус татварын гайгаар тэд ийм хэрэгт холбогдоод байна. Тэднийг шийтгэх бус эдийн засгийг хөл дээр босгоход оролцуулах хэрэгтэй зүйтэй” гэлээ. Ерөнхийлөгч ямар ч үг хэлэлгүй дараа боломж гарвал уулзана бизээ гэж хэлээд гаргажээ.
Маргааш нь түүнийг суллагдсаныг хэлэхээр дотоодыг хамгаалах албаны залуу ирэхэд нь өнөөх 11 хүн яасныг асуухад нэг их өөрчлөгдсөн зүйл алга гэж хариулжээ. Хариуд нь И Бёнчол буудалд хоригдож байгаа намайг суллаад шоронд хоригдож байгаа тэднийг байлгаад байх юм бол би ч бас тэр шорон руу чинь явъя даа гэжээ. Маргааш нь өнөөх 11 хүн суллагдсан гэсэн мэдээ авсаны дараа тэрээр гэртээ харисан гэдэг.
Энэ мэт И Бёнчолоос сурах юм их ээ. Самсунг өнөөдөр дэлхийн хэмжээний корпораци. Дэлхийн хэмжээний корпораци ингэж эхэлсэн юм. И Бёнчолоос эхэлсэн юм.
Аавын шийр хатаах гэсэн үг бий. И Бёнчолын хүү И Гонхы ааваасаа илүүг хийсэн солонгосын орчин үеийн домог болсон хүн. Түүний тухай яривал их зүйл бий. Сайн зүйл ч бий, саар зүйл ч бий. Гэвч сайн, саарын ялгааг хэн тогтоодог юм бэ. Хүн. Хүн бүр өөрийн өөрийнхөөрөө үнэлдэг. Миний хувьд И Гонхы гайхамшигтай дайчин, бүтээлч, үл цуцах, гандан буурашгүй чанарыг бишрэн хүндэлдэг юм. Үнэнийг хэлэхэд тэр хүний тухай би нэг их сайн мэдэхгүй л дээ. Удахгүй уншинэ. Гэхдээ түүний тухай өгүүлсэн “Арван хэдтэй И Гонхы шиг” гэдэг ном бий. Уншаарай.
Ингээд Ямажаки Касхико хэмээгч япон хүн бичиж солонгос хэл дээр “Томыг хар, Холыг хар” гэсэн нэрээр орчуулсан номыг уншсан “дагуул бодол” ийм байлаа. Гэвч энэхүү номонд шингээсэн үнэн агуулга, сайхан санааг хэрхэн багтаах билээ.
И Бёнчол тухайн үеийн язгууртан гаралтай гэр бүлд төржээ. Удам дагах нэгэн учир ч түүнд байсан аж. Ихийг бүтээсэн хүмүүсийн бас нэгэн түгээмэл зарчим болох багасаа хорвоо ертөнцтэй танилцах хувь ч түүнд тохиожээ. Тэрээр 11хэн насандаа 300 км газар сургуульд сурахын тулд гэрээ орхиж байжээ.
Солонгосын орчин үеийн эдийн засгийн хөгжлийн анхдагч, тулгын гурван чулуу бол яах аргагүй, Sumsong, LG, Deawoo корпораци. Эдгээр алдарт корпорацийг үүсгэн байгуулагчид нь И Бёнчол, Жон Жү-Ён, Ким Ү-жүн.
Ким Ү-жүн үзэл бодол, амьдрал тэмцэл, хүсэл тэмүүллийнхээ тухай бичсэн “Хорвоо дэлхий уужим хийх юм их” номыг гэсэн номыг 90-д оний эхээр Лхагва гуай(хэрвээ андуураагүй бол) монгол хэлээр сайхан орчуулж монголчуудын хүртээл болгосон. Тэр номын нэр зарим хүний амны уншлага болж байсан ч байх. Мөн л тэрээр хүнд хэцүү амьдрал дунд, унтрашгүй хүсэл тэмүүлэлийн хүчээр их үйлсийг бүтээсэн юм. Түүний хүсэл тэмүүлэлд итгэх, залуу насыг хайрлах үзэлд би юунаас ч илүү дуртай. Солонгос хэл ид сурч байх үедээ эх хэл дээр нь унших боломж тохиоход ихэд олзуурхаж байж билээ.
Жон Жү-Ёны хувьд бүүр ч илүү хүнд сорилтыг давж байж зорилгоо биелүүлсэн солонгосын шинэ үеийн баатар. Түүний амьдрал тэмцлээр сэдэвлэсэн драм UBS телевизээр “Хувь заяаны тэмцэл” нэртэй, TV5-р “Баатрууд” нэртэй гарч байсан шиг санаж байна.
Хорвоо ертөнцтэй танилцахын хүслээр 3 дахь удаагаа гэрээсээ оргож хот суурин газар бараадан, үйлдвэрийн хүнд ажилд нухлагдаж байхдаа тохиолдсон нэгэн түүхийг тухайн драм дээр ч өгүүлдэг. Үйлдвэрт ажиллаж ядраад газар унтахаар хэвтэхэд нь бясаа хазаад амраахгүй байв. Тэгэхээр нь өөрийгөө тойруулж шуудуу ухаж усаар дүүргээд хэсэг унтаж байтал мөн л хазаад эхэлж гэнэ. Усан дээгүүр яаж давж орж ирдэг байна хэмээн гайхан ажиглаж байтал “мань нөхөд” байшингийн хана даган өгсөж таазаар дамжиж дээр нь ирээд унаж байжээ. Түүнээс хойш “Бясаа хүртэл толгойгоогоо ажиллуулдаг байхад хүн яахаараа толгойгоо ажиллуулж болохгүй гэж” хэмээн өөрийгөө болон өрөөл бусдыг хурцлах болсон тухай өгүүлдэг.
Эдүгээ И Бёнчолын түүхээс өгүүлбэл:
Саяхан нэг профессор маань лекц дундаа ямар нэгэн байгууллагын өнгө төрх гэдэг тухайн байгууллагыг удирдагч хүний зан чанарыг илэрхийлдэг тухай жишээ татахдаа Самсун, Хёндэ буюу И Бёнчол, Жон Жү-ён хоёроор жишээ татав. Самсончууд соёлтой, ёсорхог ханддаг байхад Хёндэчүүд хээгүй хамаагүй байдаг. Гэхдээ Хёндэгийнхон хүн чанараар илүү байдаг юм шүү гэж билээ. Тэр нь Японы Васэда их сургуульд сурах хүртэл боловсорсон И Бёнчил, хар багаасаа бор зүрхээрээ зүтгэсэн Жон Жү-Ён хоёрын ялгаа. Профессорын хувьд санаандгүй дурдаад өнгөрсөн үг ч миний хувьд эдгээр хүмүүсийн түүхтэй холбоод бодоход сонирхолтой санагдаж билээ.
Тухайн үеийн Солонгосын язгууртнуудын хатуу ёс журам нөлөөлсөн байж болох ч И Бёнчол юманд ёс горим, зүй тогтлыг ихэд баримталдаг байжээ. Аав нь түүнд бүх зүйл өөрийн гэсэн зүй тогтолтой (事必歸正) гэж сургажээ. Мөн тэрээр багаасаа олон газраар явж, японы дарлалын үед Токио орж сурахаар усан онгоцоор явах замдаа улс орон нь хүчгүй, дорой ард түмэн хичнээн эмгэнэлтэй байдгийг ухаарч, энэ нь цаашид солонгосын хөгжлийн түүчээ болсон дэлхийн хэмжээний корпорацыг үүсгэн байгуулах хүслийг бадраасан ч байж болох юм гэж уг номонд өгүүлж байна.
Хүн хүний амьдралын түүх, амжилтын түүх өөр өөрийн өнгөтэй билээ. И Бёнчолын Жон Жү-ён, Ким Үжүн хоёроос ялгарах нэг зүйл гэвэл бизнесээ эхлэхдээ ааваасаа мөнгө хөрөнгөний эх үүсвэр авсанд оршино. Олны хөлийн хөлийн газар амьдарч мөрийтэй тоглоом хөөсөр ядарч туйлдан замаа алдахын босгон дээр нэгэн үдэш амгалан нойрсох хүүхдийнхээ(түүний багад тухайн үеийн уламжлалаар эцэг нь эхнэр сонгож өгсөн) царайг ажиглаад “би чинь юу болж байна аа”, “Ингэж амьдарч болно гэж үү” гэсэн маягийн бодол зурсхийн орж би яах ёстой вэ хэмээн бодсоор эцэст нь бизнес хийе гэсэн шийдвэрийг эргэлт бүцалтгүй гаргасан байна. Ийнхүү шийдвэр гаргаад аав дээрээ очиход аав нь түүнд тухайн үед 30 вонтой тэнцэх хэмжээний хөрөнгө гаргаж өгчээ. Энэ хөрөнгөөр анхны бизнес болох цагаан будааны бизнесийг эхэлсэн юм.
Аливаа зүйлийн эхэнд тулгарах элдэв бэрхшээл, дайны гай гамшиг зэрэг олон зүйл тулгарсан ч тэрээр “Нийгэмд ашиг тусаа өгч өөрөө амьдрахыг бизнес гэнэ” гэсэн үзлийг чанд баримталж алдаанаасаа суралцаж цаашид бизнест анхаарах зүйлээ
- Нийгмийн орчил хөдөлгөөнийг нарийн ажиглах
- Шуналаа дарж, өөрийн чадвар болон хязгаарыг мэдэх
- Сохор азанд итгэж ямар нэгэн алхам үл хийх
- Бизнес эхлэхдээ зөн совингоо өнгөлж 2 дахь, 3 дахь арга замыг тооцох гэсэн өөрийн зарчмыг тодорхойлжээ. 1938 онд тэрээр Тэгү хотод “Самсун Ссанхвэ” гэсэн хаяг өлгөсөнөөр Самсунгын суурийг тавьжээ.
Түүний гол үзлүүдээс товчилбол
- Хүний мөн чанарыг эерэг талаас нь харж шилдэг Samsung man –г бэлтгэхэд асар их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийсэн
- Мэдэхийг хүсээгүй хүнд заах гэх хэрэггүй.
- Зуун жилийг цаадхыг харж хүнээ бэлд
- Ямар ч бизнес ганц жижиг зүйлээс эхэлнэ
- Шинэ санаа. Тэрээр миний толгойд дандаа 10 янзын прожект ээлжээ хүлээн эргэлдэж байдаг гэж хэлсэн байдаг. Доороо ажиллаж буй хүмүүсээсээ ч доор хаяж 2-3 тодорхой судалгааны сэдэвтэй байхыг шаарддаг байв.
- 1957 онд Самсун анх удаа шалгалт авч ажилчидаа нээлттэй сонгон шалгаруулж авсан бөгөөд шалгаруулалтын нэг чухал хэсэг нь ярилцлага байв. Номыг зохиогч күнзийн сургаальд үндэслэн тайлбарлахдаа: Гадаад төрх байдлаасаа их занг арилгаж, царайндаа чин үнэнийг илэрхийлнэ. Хөлс болоод, цус, амьсгал ч тэр оюун бодолд нөлөөлнө. Оюун санаа нүүрэнд илрэх нь дамжиггүй. Хэрэв хүний бодол санаа дорой болвоос ямар нэгэн байдлаар үгэнд илэрнэ. Тиймээс үг дордож, ёс гажихаас болгоомжил. Энэ нь хүний нүүр оюун бодлын илрэл, гадаад төрх сэтгэлийн толь гэсэн үгтэй дүйх билээ.
Хүний амьдралд эрхэм нөхөр гэж байдаг. Хэн намайг хүлээж авахгүй, хүний өмнө нүүр хийх газаргүй болох үед намайг өөр лүүгээ дуудах, туйлын хүслэн болсон зүйлийг харамлалгүй сарвайх тэр нэгэн жинхэнэ нөхөр билээ. И Бёнчол дайны хөлд бүх зүйлээ алдан гэр бүл аван Сөүлээс дайжин Тэгү хотоор дайрах үед түүний найз бизнесийн хамтрагч нь дахин хөл дээрээ босоорой хэмээн 300 сая вонн өгсөн гэдэг. Энэ тус И Бёнчолын сэтгэлийг хөдөлгөж нүдэнд нулимс цийлэгнүүлээд зогсоогүй өнөөдрийн Самсунг, солонгосын эдийн засгийн хөгжилд үнэтэй гавьяа болсон ч байж болох юм.
Жон Жү-ён тухайн үед галзуурсан хүний санаанд л орж болох усан онгоц үйлдвэрлэнэ гэсэн шийдвэр гаргаж, зээл олгогчийн гайхсан бассан эсэргүүцэлтэй тулгарахдаа мөнгөн дэвсгэрт дээрх мэлхий онгоц(거북이선)-ны зургийг харуулж бид нэгэн цагт хийж байсан юм гэж хэлээд зээл авах зөвшөөрөл авч байсан гэдэг. Үүний нэгэн адил И Бёнчүл ч бас тухайн үед санаанд багтамгүй ч хожмын өдөр улс орны эдийн засгийг тэтгэх холын бодлыг агуулж байжээ. Улс оронд зайлшгүй шаардлагатай гэж үзсэн цаас, эм, элсэн чихрийн үйлвэрлэлээс эн түрүүнд элсэн чихрийн үйлдвэрлэлийг сонгосон юм. Гэвч дөнгөж дарангуйлал дороос нь гараад байсан Япон орноос тоног төхөөрөмж оруулна гэдэг тун амаргүй, тоног төхөөрөмж суурилуулах мэргэжилтэн оруулна гэдэг бүр ч боломжгүй хэрэг байв. Гэсэн И Бёнчол бүх эрсдэлийг өөрийн биеэр хүлээж зүтгэсэнээр эцсийн дүнд амжилтанд хүрсэн. Дайны нурман дунд, дээрээс нь техник гэх зүйл нэг үгүй солонгост элсэн чихрийн тоног төхөөрөмж өөрийн биеэр угсарна гэдэг туйлаас хэцүү хэрэг байв.
Дүгнэн хэлэхэд хэний ч санаанд багтамгүй, хэний ч харсан боломжгүй мэт харагдах зүйлсийг зүрхэлж хийсэн И Бёнчол мэтийн хүмүүсийн хувь нэмэр өнөөгийн солонгос орны хөгжилд их билээ.
Үүний дараа тэрээр бордоо үйлдвэрлэл гэсэн бас нэгэн эрсдэл дүүрэн салбарт хөл тавьсан ч улс төрийн шалтгаанаар саатаж хожим зорилгодоо хүрсэн. Энэ үйлдвэрлйин салбар солонгосын хөдөө аж ахуйн хөгжлийн шийдвэрлэх хүчин зүйлийн нэг болсон юм.
И Бёнчүлын түүхийг уншиж байхдаа “арай л өөр”, “аргагүй л” гэсэн бодол төрж байлаа. Энэ тухай нэгэн түүх өгүүлбэл
1961 онд хууль бус их орлого олсон хэргээр 11 бизнесменийг баривчилж, тэдгээр хүмүүс бидний нэгэн болох И Бёнчолыг яагаад баривчлахгүй байна гэсэн гомдол мэдүүлжээ. Тэр үед И Бёнчүл японд байв. Гэвч тэр даруй эх оронд ирэхэд нь онгоцны буусад дээрээс дотоод хамгаалахын ажилтан баривчилж бүрэн хараат байдалд зочид буудлын нэг өрөөнд хорив. Хэдэн өдрийн дараа түүнийг Паг Жонхы ерөнхийлөгчтэй уулзуулахад хоригдож буй 11 бизнесмений талаар “хүн өөрийн хүч чадал, хичээл зүтгэлээр корпорацаа хэл дээр нь босгох гэж зүтгэсэн хүмүүс харин ч орлогоос давсан шударга бус татварын гайгаар тэд ийм хэрэгт холбогдоод байна. Тэднийг шийтгэх бус эдийн засгийг хөл дээр босгоход оролцуулах хэрэгтэй зүйтэй” гэлээ. Ерөнхийлөгч ямар ч үг хэлэлгүй дараа боломж гарвал уулзана бизээ гэж хэлээд гаргажээ.
Маргааш нь түүнийг суллагдсаныг хэлэхээр дотоодыг хамгаалах албаны залуу ирэхэд нь өнөөх 11 хүн яасныг асуухад нэг их өөрчлөгдсөн зүйл алга гэж хариулжээ. Хариуд нь И Бёнчол буудалд хоригдож байгаа намайг суллаад шоронд хоригдож байгаа тэднийг байлгаад байх юм бол би ч бас тэр шорон руу чинь явъя даа гэжээ. Маргааш нь өнөөх 11 хүн суллагдсан гэсэн мэдээ авсаны дараа тэрээр гэртээ харисан гэдэг.
Энэ мэт И Бёнчолоос сурах юм их ээ. Самсунг өнөөдөр дэлхийн хэмжээний корпораци. Дэлхийн хэмжээний корпораци ингэж эхэлсэн юм. И Бёнчолоос эхэлсэн юм.
Аавын шийр хатаах гэсэн үг бий. И Бёнчолын хүү И Гонхы ааваасаа илүүг хийсэн солонгосын орчин үеийн домог болсон хүн. Түүний тухай яривал их зүйл бий. Сайн зүйл ч бий, саар зүйл ч бий. Гэвч сайн, саарын ялгааг хэн тогтоодог юм бэ. Хүн. Хүн бүр өөрийн өөрийнхөөрөө үнэлдэг. Миний хувьд И Гонхы гайхамшигтай дайчин, бүтээлч, үл цуцах, гандан буурашгүй чанарыг бишрэн хүндэлдэг юм. Үнэнийг хэлэхэд тэр хүний тухай би нэг их сайн мэдэхгүй л дээ. Удахгүй уншинэ. Гэхдээ түүний тухай өгүүлсэн “Арван хэдтэй И Гонхы шиг” гэдэг ном бий. Уншаарай.
Ингээд Ямажаки Касхико хэмээгч япон хүн бичиж солонгос хэл дээр “Томыг хар, Холыг хар” гэсэн нэрээр орчуулсан номыг уншсан “дагуул бодол” ийм байлаа. Гэвч энэхүү номонд шингээсэн үнэн агуулга, сайхан санааг хэрхэн багтаах билээ.
피드 구독하기:
글 (Atom)